Çocuk Yetiştirmede Uyulması Gereken Kurallar
- Aşırı korumacı bir tavır takınmaktan uzak durmalıdır. Çocuğa şefkat gösterilmeli fakat bu, ona sorumluluk verilmesini, gerektiği zaman uyarılmasını engellememelidir.
- Yaptığı hatalar çocuğa uygun bir dille anlatılmalı, azarlamaktan ve şiddet uygulamaktan kaçınılmalıdır.
- Çocuğu şımartmak da her şeyden mahrum etmek de yanlıştır. Bu konuda orta yol bulunmalıdır.
- Çocuğun da özel hayatı olduğu unutulmamalı, mahremiyetine saygı duyulmalıdır. Bu, ‘çocuğu başıboş bırakmak gerekir, yaptığı hiçbir şeye karışmamalıdır.’ anlamına gelmez. Ancak onu bir gölge gibi takip etmek, her adımından hesap vermesini istemek, kendi istediğimiz gibi yaşamaya mahkum etmek de yanlıştır.
- Çocuk ergenlik dönemine girmediyse kimlerle arkadaşlık ettiği, internette nasıl vakit geçirdiği gibi konularda ihmalkâr davranmamalıdır. Fakat hangi yaşta olursa olsun çocuğu sıkboğaz etmemelidir. Bu, onun sizden uzaklaşmasına yol açacaktır.
- Çocuk yetiştirirken dikkat edilecekler içerisinde öne çıkan bir başka husus, onunla kaliteli zaman geçirmektir. Çocukla ne kadar değil, nasıl zaman geçirildiği önemlidir. Onunla konuşmuyor, size bir şey anlattığında dinlemiyorsanız saatlerce aynı ortamda bulunmanızın anlamı yoktur. Mümkün olan her fırsatta çocukla eğlenceli ve öğretici aktiviteler yapılmalıdır.
- Çocuklara güzel örnek olmalıdır. Sigara içmemelerini tembihlerken onlar varken sigara içmemiz, kötü konuşmaması gerektiğini öğütlerken onların yanında küfür etmemiz söylediklerimizin etkisiz olmasına yol açacaktır.
- Anne-baba çocuğuna kızmakta haksız olduğunu anladığında özür dilemekten çekinmemelidir. Bu, çocuğu derinden etkileyecek ve aralarındaki ilişkiyi güçlendirecektir.
- Kısaca çocuk yetiştirmede ilgi, güven, sabır, sevgi ve saygı esastır. Çocuğa değerli olduğu hissettirilmeli, fikirleri sorulmalı, başarması için cesaretlendirilmelidir.
Çocuk Yetiştirirken Nelere Dikkat Edilmeli?
Çocuk yetiştirirken dikkat edilecekler her ebeveyni yakından alâkadar etmektedir. Her çocuk hiçbir şekle girmemiş bir oyun hamuruna benzetilebilir. Ona istenilen şekli vermek mümkündür. Bazı anne-babalar çocuğunu kendine ve topluma faydalı bir insan olarak yetiştirmektedir. Bazıları da küçük yaşta eline silah vererek, okuldaki durumunu ve arkadaş ortamında kimler olduğunu umursamayarak, istediği her şeyi yapabileceğini empoze ederek gelecekte yapacağı kötülüklerin temelini atmaktadır.
Aslında her çocuk aynı zamanda bir çiçektir. Onlar bilgi, güzel ahlâk ve terbiye ile sulanırsa büyüyüp kocaman bir ağaç olur ve yaptığı iyi işlerle çevresine meyve verir! Tam tersine mânevî bakımı ihmâl edilirse o çiçek solar ve kurur. Hatta büyüyünce –deyim yerindeyse- zehirli bir diken olur.
Bu kapsamda çocuk yetiştirme ile ilgili bilinmesi gerekenler şunları da içerir:
- Çocuğa empati kurmayı öğretmek ve diğer insânî meziyetleri kazandırmak çok mühimdir. Kendine hayrı olmayan bir insanın başkalarına da zararlı olacağı muhakkaktır.
- Çocuğa nerede durması gerektiği bildirilmelidir. Sınırlar ve kurallar olmalı, fakat bunlar çocuğu dar kalıplara mahkum edecek şekilde olmamalıdır. Başka bir deyişle çocuk anne-babanın kuklası değildir. Fakat onlardan bağımsız da sayılmaz. Kural koyarken tutarlı olunmalı ve aşırıya kaçılmamalıdır. Kuralların sebebi ve bunlara uymadığı zaman neler olacağı açıklanmalıdır. Sınırlarını bilmemek çocuğun öz denetimini sağlayamamasıyla ve sosyal ortamlarda güçlük çekmesiyle sonuçlanır.
- Aile içi geçimsizlik çocuğun ruhsal sağlığını ve kişilik yapısını olumsuz etkiler. Bu durumda çocuk içine kapanık, özgüvensiz, saldırgan bir birey olabilir. Anne-baba anlaşmazlık yaşasa bile bunu çocuğa yansıtmamalıdır.
- Her istediği yapılmamalıdır. Aksi takdirde bu, onu doyumsuzluğa sürükleyecektir. Her talebini reddetmek de hayal kırıklığı ve öfkeyi beraberinde getirir.
- Çocuğa yapabileceği görevler verilmeli, sorumluluk bilinci oluşturulmalıdır.
- Koşullu sevginin çocukta güven problemi meydana getireceği akıldan çıkarılmamalıdır. ‘Beni üzdüğün takdirde seni artık sevmem.’ gibi cümleler bir yerden sonra çocuğun size duyduğu îtimâdı ve sevgiyi zedeleyecektir.
- Çocuğun bedensel, duygusal ve sosyal ihtiyaçları bir bütündür. Her birini doğru ve dengeli bir şekilde karşılamaya özen göstermelidir.
- Çocuk yetiştirirken karşılaşılan sorunlar ile ilgili gerekiyorsa bir pedegogdan da yardım alınması faydalı olacaktır. Ayrıca anne-babalar çocuğun öğretmenleriyle de iletişimi kesmemeli, onun en güzel şekilde yetişmesi için uzmanların görüşlerine de başvurmalıdır.
Çocuk Eğitimi İçin Tavsiyeler
Çocuk yetiştirirken uyulması gereken kurallar çerçevesinde kısaca şunları da ilâve etmek faydalı olacaktır:
- Çocuğa güven aşılamalı, seçimlerine saygı duymalıdır.
- Her işini üstlenmek sorumluluk duygusunun gelişmesini önler. Yaşına uygun sorumluluklar verilerek hazırcılığa alışması engellenmeli, hayatla barışık ve çözüm odaklı olması, kendine yetebilmesi sağlanmalıdır.
- İlgi duyduğu sanat veya spor dallarına yönlendirerek yeteneklerini açığa çıkarmasına zemin hazırlanmalıdır.
- Eleştirmekten, yargılamaktan, suçlamaktan sakınılmalıdır.
- Çocuğun alışveriş seçimlerine ve diğer tercihlerine, kararlarına saygı duyulmalıdır. Yanlış bir seçim yaptığında îkâz edilmeli ve tatlı dille vazgeçirilmelidir.
- Mükemmeliyetçi bir ebeveyn olunmamalıdır. Çocuğa elinde olanlarla iktifâ etmesi öğretilmelidir.
- Bol bol sarılmalı, öpmeli, sevgiyi her fırsatta göstermekten geri durmamalıdır.
- Ona masallar okumalı, hayal dünyasının gelişmesine katkıda bulunmalıdır.
- Çocuğun doğru beslenmesine ve uyku düzenine dikkat edilmelidir.
- Kendi kardeşleri dâhil kimseyle kıyaslanmamalıdır. Kardeşler arasında taraf tutulmamalıdır.
- Duyguları küçümsenmemelidir. Korku ve üzüntü gibi duyguların normal olduğu anlatılmalı, onların üstesinden gelmesine destek olunmalıdır.
- Bir eşyasını ondan izinsiz çöpe atmamalıdır. Çocuklar eşyaları ve oyuncaklarıyla bağ kurarlar. Onlardan birini kaybetmek psikolojisinin olumsuz etkilenmesine yol açabilir.
- Çocuğu sürekli övmemelidir. Bu, narsist kişilik gelişimini teşvik edebilir.
- Çocuğa karşı asla yalan söylenmemelidir.
- Ondan bir şey isterken emir kipiyle değil ricâ kipiyle konuşulmalıdır.
